Cách thức điều chỉnh cảm xúc ở trẻ em

Kiểm soát cảm xúc là khả năng theo dõi và điều chỉnh cảm xúc của bản thân, đặc biệt quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Kỹ năng này ảnh hưởng lớn đến các mối quan hệ gia đình, bạn bè, kết quả học tập và sức khỏe tâm thần. Trẻ em thiếu khả năng điều chỉnh cảm xúc thường dễ nổi giận, gây căng thẳng cho gia đình và ảnh hưởng xấu đến các mối quan hệ xã hội. Điều này có thể dẫn đến những vấn đề như tức giận, lo âu và hành vi hung hãn, tạo ra vòng xoáy tiêu cực trong cuộc sống của trẻ.

Trẻ em bị bạn bè xa lánh có nguy cơ cao bỏ học, phạm pháp, và gặp vấn đề về hành vi. Ngược lại, khả năng điều tiết cảm xúc tốt giúp trẻ duy trì mối quan hệ tích cực, cải thiện thành tích học tập và thành công. Học sinh biết quản lý cảm xúc có thể tập trung tốt hơn trong học tập và giải quyết vấn đề hiệu quả. Kỹ năng này không chỉ có lợi trong thời gian học mà còn kéo dài suốt đời, giúp người lớn hạnh phúc và khỏe mạnh hơn. Trẻ biết điều tiết cảm xúc cũng có khả năng hồi phục tốt hơn sau chấn thương và kiên cường hơn trước khó khăn. Nhiều rối loạn tâm lý ở trẻ em gắn liền với sự điều chỉnh cảm xúc kém.

Rối loạn điều hòa cảm xúc có thể dẫn đến các rối loạn hành vi như rối loạn chống đối, làm tăng nguy cơ phát triển các vấn đề tâm lý khác như rối loạn lo âu, rối loạn ăn uống và trầm cảm. Một số trẻ dễ điều chỉnh cảm xúc hơn những trẻ khác. Kỹ năng điều chỉnh cảm xúc rất quan trọng và phụ huynh có thể hỗ trợ trẻ phát triển kỹ năng này. Để kiểm soát cảm xúc, trẻ cần nhận biết và điều chỉnh cảm xúc của mình phù hợp với từng tình huống, không chỉ đơn thuần là kìm nén cảm xúc tiêu cực.

Một số trẻ gặp khó khăn trong việc điều tiết cảm xúc, trong khi một số khác lại dễ dàng hơn. Nghiên cứu cho thấy trẻ sơ sinh có khả năng tự điều chỉnh cảm xúc bẩm sinh khác nhau, và môi trường sống cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng này. Một nghiên cứu tại trại trẻ mồ côi ở Romania cho thấy trẻ được nhận nuôi với dịch vụ chăm sóc tốt đã cải thiện khả năng điều tiết cảm xúc hơn so với trẻ ở lại trại. Các nhà khoa học chỉ ra rằng não bộ điều chỉnh cảm xúc qua hai phần của hệ thống thần kinh, trong đó có hệ thống phản ứng nhanh kích hoạt phản ứng chiến đấu hoặc bỏ chạy.

Khi được kích hoạt, hệ thống này giúp cơ thể di chuyển nhanh bằng cách tăng nhịp tim, ngừng tiêu hóa và tăng lượng đường trong máu. Ở trẻ em, hệ thống này cũng hoạt động khi cảm xúc mạnh. Một phần khác, được gọi là "phanh", hoạt động chậm hơn, làm chậm nhịp tim, tăng khả năng tiêu hóa và tiết kiệm năng lượng. Hệ thống làm dịu này, do não nhận thức điều chỉnh, giúp kiểm soát chức năng cơ thể và sức khỏe cảm xúc. Khi hai hệ thống này cân bằng, cơ thể duy trì trạng thái bình thường và kiểm soát được cảm xúc. Ngược lại, khi mất cân bằng, cần sử dụng kỹ thuật tự điều chỉnh để trở lại trạng thái khỏe mạnh.

Cơn giận dữ thái quá không chỉ xảy ra ở trẻ mới biết đi; trẻ em trong độ tuổi đi học và cả người trưởng thành cũng gặp khó khăn trong việc điều chỉnh cảm xúc này.