Thời điểm lý tưởng để chỉnh nha cho trẻ em?

Theo bác sĩ Phạm Quỳnh Hương, Khoa Răng - Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, chỉnh nha giúp chẩn đoán và điều trị các vấn đề khớp cắn như răng chen chúc, khớp cắn chéo, tình trạng hô, móm, mất răng và rối loạn khớp thái dương hàm. Chỉnh nha không chỉ làm thẳng răng mà còn điều chỉnh khớp cắn và cân bằng hệ cơ xương hàm mặt. Với nhu cầu thẩm mỹ ngày càng cao, nhiều phụ huynh quan tâm đến thời điểm chỉnh nha cho trẻ. Nếu trẻ có vấn đề về xương như hô, móm do di truyền, nên can thiệp trước khi dậy thì. Nếu không có vấn đề về xương, thời điểm tốt nhất là sau khi dậy thì.

Trước dậy thì, cần xem xét sự trưởng thành, ý thức điều trị, thói quen vệ sinh răng miệng, sức khỏe và cân nặng của trẻ. Để các khí cụ chỉnh xương có hiệu quả, trẻ cần đeo ít nhất 16 tiếng mỗi ngày, điều này ảnh hưởng đến tâm lý và dinh dưỡng của trẻ. Thời điểm điều trị tốt nhất là 1 năm trước khi trẻ dự kiến dậy thì. Trẻ lớn hơn thường hợp tác tốt hơn, giúp điều trị hiệu quả hơn. Bác sĩ có thể xác định thời điểm dậy thì qua phim bàn tay hoặc hình dáng đốt sống cổ. Dự đoán thời điểm dậy thì giúp quyết định thời gian điều trị phù hợp. Tuy nhiên, có những trường hợp cần điều trị sớm như dị tật răng bẩm sinh hay hở hàm ếch để hỗ trợ phẫu thuật sau này.

Chỉ định cần phối hợp với các bác sĩ phẫu thuật hàm mặt. Nếu trẻ chỉ gặp vấn đề về răng, cần theo dõi sự mọc răng. Thời điểm khám chỉnh nha tốt nhất là khi chiếc răng sữa đầu tiên mọc và tái khám hàng năm 1 - 2 lần. Một thời điểm quan trọng khác là trước đỉnh tăng trưởng (khoảng 9 tuổi cho bé gái và 10 tuổi cho bé trai), khi can thiệp có thể điều chỉnh xương. Nếu không có vấn đề về xương, việc điều trị chỉnh nha có thể chờ đến khi trẻ hoàn tất giai đoạn dậy thì (12 - 13 tuổi), khi trẻ đã lớn hơn và dễ chăm sóc bản thân hơn.

Một số sai lệch về răng nên được điều trị sớm, như chỉnh cắn chéo, xoay hoặc nghiêng răng bất thường, và thiếu chỗ mọc răng. Cần phân biệt giữa tình trạng răng lệch lạc sinh lý bình thường và các vấn đề cần can thiệp. Theo dõi quá trình thay răng đúng thời điểm giúp hạn chế lệch lạc, nhưng không đảm bảo không cần chỉnh nha sau này. Nhiều phụ huynh nghĩ rằng răng sữa không cần giữ gìn vì sẽ thay, nhưng việc mất sớm răng sữa có thể làm mất chỗ cho răng vĩnh viễn, như trường hợp mất răng sữa số 5 sớm gây ảnh hưởng đến răng vĩnh viễn số 6.

Việc giữ răng sữa giúp trẻ ăn nhai và phát triển cung hàm nhờ tác động của lưỡi. Mất răng sớm có thể làm cung hàm hẹp, thiếu chỗ cho răng mọc. Cần sớm phát hiện và loại bỏ các thói quen xấu như mút tay, ngậm ti giả, bú bình, cắn môi, đẩy lưỡi hay nuốt sai.