Cảnh báo về rối loạn nhân cách ở trẻ em

T.L.L, con lớn trong gia đình, từ nhỏ đã bướng bỉnh và được bố mẹ chiều chuộng. Tuy nhiên, áp lực học tập trong ba năm qua khiến bố mẹ thường mâu thuẫn, làm L. cảm thấy căng thẳng và dễ nổi nóng. Đến lớp 9, L. thiếu tập trung, học lực sa sút, thường gây sự với bạn bè và cáu gắt với em gái. Mẹ L. nhận thấy con ăn ngủ thất thường và tự làm tổn thương bản thân bằng cách rạch tay. Dù đã thử nhiều biện pháp quản lý, mẹ L. vẫn không thành công, nên đã đưa con đến Viện Sức khỏe tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai. Tại đây, L. chia sẻ nỗi lo sợ bị bỏ rơi và cảm giác trống rỗng, sống thu mình, ít giao tiếp với mọi người.

Bệnh nhân đã tham gia nhiều nhóm trên mạng để chia sẻ tiêu cực và hướng dẫn cách tự gây thương tích. Theo bác sĩ Nguyễn Hoàng Yến, bệnh nhân được chẩn đoán mắc rối loạn nhân cách ranh giới với hành vi tự sát. Sau 2 tuần điều trị nội trú, bệnh nhân ổn định hơn và không còn hành vi bất thường. Bác sĩ nhận thấy bố mẹ có khó khăn trong việc phân biệt giữa tính bướng bỉnh do tuổi dậy thì và do bệnh lý. Nhiều trẻ ở độ tuổi này có xu hướng nổi loạn và tự hủy hoại bản thân. Thiếu sự quan tâm của cha mẹ có thể dẫn đến việc điều trị muộn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tương lai của trẻ, thậm chí gây ra thương tích nặng hoặc hành vi tự sát.

Theo bác sĩ Yến, trẻ bướng bỉnh do sinh lý sẽ qua khỏi khi lớn lên, nhưng nếu do vấn đề bệnh lý, tình trạng này có thể kéo dài và dẫn đến hành vi tự hại. Nhiều cha mẹ thường nhầm lẫn giữa sự nổi loạn tuổi dậy thì và rối loạn tâm thần, dẫn đến việc phát hiện bệnh muộn. Bác sĩ Lê Công Thiện cho biết rối loạn nhân cách ranh giới phổ biến ở thanh thiếu niên và dễ nhầm với trầm cảm, vì cả hai đều có triệu chứng tương tự. Tuy nhiên, người mắc rối loạn này thường thay đổi cảm xúc nhanh chóng và có hành vi bốc đồng, trong khi người trầm cảm thường có lý do trước khi hành động.

Ngoài yếu tố di truyền và thuốc, môi trường cũng là yếu tố nguy cơ gây rối loạn nhân cách ranh giới ở trẻ, đặc biệt là việc bị ngược đãi trong gia đình hoặc cha mẹ thường xuyên xung đột. Những tác động này ảnh hưởng lớn đến tâm lý trẻ, nhất là trong giai đoạn vị thành niên. Theo bác sĩ Thiện, rối loạn này thường được phát hiện muộn và dễ nhầm lẫn với bệnh khác, dẫn đến triệu chứng âm ỉ ảnh hưởng đến học tập và nhân cách, thậm chí có thể gây nguy hiểm đến tính mạng do hành vi tự hủy. Tuy nhiên, nếu được điều trị hiệu quả, người bệnh có thể hồi phục, với liệu pháp tâm lý là phương pháp phổ biến nhất.

Thuốc chống loạn thần, trầm cảm và chống lo âu thường được sử dụng để giảm triệu chứng của rối loạn nhân cách ranh giới. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, người bệnh có thể cần nhập viện để điều trị chuyên sâu nhằm ngăn ngừa tự gây thương tích hoặc tự tử. Cha mẹ cần theo dõi sát sao tình trạng của con, nhất là khi trẻ trải qua những biến cố như chuyển cấp, chuyển trường hay gia đình có vấn đề. Họ nên trao đổi với trẻ để hiểu rõ mức độ khó khăn mà con đang gặp phải và tham khảo ý kiến bác sĩ. Việc tư vấn cho cha mẹ trước là quan trọng, vì nhiều khi họ không nhận thức đúng về vấn đề của con. Theo Viện Sức khỏe tâm thần, rối loạn nhân cách ranh giới phổ biến ở thanh thiếu niên, chiếm 11% bệnh nhân tâm thần ngoại trú và lên đến 50% ở bệnh nhân nội trú.

Nguyên nhân mắc bệnh này có thể do di truyền hoặc do môi trường sống.