Chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ sau sinh

Sản phụ cần thực hiện 4 sớm: "bú sớm, ăn sớm, uống sớm, vận động sớm" sau khi sinh. Tuyến vú phát triển và tiết sữa, cần làm sạch đầu và bầu vú để tránh viêm nhiễm. Dù chưa có sữa, mẹ vẫn nên cho con bú để kích thích tiết sữa. Nhân viên y tế sẽ hướng dẫn cách cho con bú đúng cách. Mẹ cần ăn nhiều bữa với thức ăn giàu năng lượng và cân bằng dinh dưỡng để hồi phục sức khỏe và tăng tiết sữa. Cũng cần chú ý vệ sinh răng miệng để phòng bệnh. Sau sinh, sản phụ có thể ngồi dậy sau 6-8 giờ và đi lại ngày hôm sau, giúp hồi phục, lưu thông khí huyết và ngăn ngừa viêm nhiễm.

Sau khi sinh, mẹ nên thay đổi tư thế nằm liên tục, đặc biệt là nằm nghiêng để tránh tử cung lệch và giúp thoát máu nhanh. Những mẹ mổ đẻ có thể trở mình sau 8 tiếng, ngồi dậy sau 24 giờ và đi lại nhẹ nhàng sau 48 giờ để giảm nguy cơ dính ruột. Vận động nhẹ nhàng, phù hợp với sức khỏe, nhưng không nên gắng sức để tránh giãn âm đạo và sa tử cung. Tử cung sẽ hồi phục trong khoảng 6 tuần, nhưng dây chằng và tổ chức hỗ trợ âm đạo sẽ không hoàn toàn trở lại như ban đầu do bị căng và tổn thương trong quá trình sinh nở. Thành bụng cũng cần thời gian để hồi phục.

Bó bụng sau sinh có thể tăng áp lực ở vùng bụng, làm yếu sức chống đỡ của dây chằng và cơ quan sinh sản, dẫn đến tử cung bị nghiêng và có nguy cơ mắc bệnh phụ khoa. Nếu có triệu chứng bất thường hoặc sốt cao, cần đến bệnh viện ngay. Sau sinh 1-2 ngày, mẹ không nên tắm gội ngay do mất sức và có vết thương. Khi cảm thấy khó chịu, mẹ có thể tắm đứng, nhưng không tắm bồn vì có nguy cơ nhiễm trùng do cổ tử cung chưa đóng kín.

Sau khi sinh, có thể vệ sinh tầng sinh môn bằng nước ấm pha muối loãng hoặc dung dịch vệ sinh phụ nữ. Mồ hôi ra nhiều sau sinh, nên gội đầu khoảng 5-6 ngày một lần bằng nước nóng và sấy khô ngay để tránh viêm da đầu. Chải tóc thường xuyên giúp giữ tóc gọn gàng và thúc đẩy tuần hoàn máu. Móng tay dài có thể chứa vi khuẩn, vì vậy mẹ và người chăm sóc bé cần thường xuyên cắt móng tay để tránh làm xước da bé. Sau sinh, mẹ nên nghỉ ngơi và vận động nhẹ nhàng để cả mẹ và bé đều khỏe. Nhiệt độ phòng lý tưởng là 22-24 độ C, cần giữ ấm và đủ độ ẩm trong mùa đông để tránh khô cổ họng và xuất huyết niêm mạc mũi.

Độ ẩm cao có thể khiến tuyến mồ hôi không hoạt động, làm mẹ cảm thấy khó chịu. Mùa hè nóng bức dễ gây cảm nóng và mẩn ngứa; vì vậy, thông gió trong phòng rất quan trọng để duy trì không khí trong lành và ngăn ngừa vi khuẩn, bảo vệ sức khỏe mẹ và bé. Cần thông gió 10 phút, 2 lần/ngày mà không để gió đối lưu. Sau sinh, mẹ nên nghỉ ngơi, ăn uống hợp lý, có thể nghe nhạc hoặc xem TV để giảm căng thẳng, nhưng không kéo dài thời gian xem và giữ khoảng cách an toàn với màn hình. Trong 6-8 tuần đầu, nếu sức khỏe chưa hồi phục và sản dịch còn, nên kiêng quan hệ tình dục.

Chỉ quan hệ tình dục khi sức khỏe tốt và chú ý đến kế hoạch hóa gia đình cũng như biện pháp tránh thai.