Có nên lo ngại về tình trạng dậy thì sớm ở trẻ?

Dậy thì sớm đang trở thành hiện tượng phổ biến ở cả bé trai và bé gái, đánh dấu giai đoạn chuyển từ trẻ em sang người lớn. Theo bác sĩ, dậy thì sớm xảy ra khi các biểu hiện thể chất và hormon của tuổi dậy thì xuất hiện trước độ tuổi bình thường: trước 8 tuổi cho bé gái và trước 9 tuổi cho bé trai. Tỷ lệ dậy thì sớm cao hơn ở bé gái, đặc biệt ở trẻ thừa cân hoặc ăn uống không hợp lý. Dấu hiệu dậy thì sớm ở bé gái bao gồm thay đổi cơ quan sinh dục, phát triển tuyến vú và tăng chiều cao, trong khi ở bé trai là tăng thể tích tinh hoàn và các dấu hiệu như “vỡ giọng”, mụn trứng cá. Cả hai giới đều có biểu hiện tăng nhanh chiều cao, cân nặng, thay đổi tính khí và mùi cơ thể.

Bố mẹ thường xuyên đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ để theo dõi sự phát triển. Theo các chuyên gia y tế, dậy thì sớm ở trẻ có nhiều nguyên nhân, trong đó chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng. Trẻ béo phì thường dậy thì sớm hơn, trong khi trẻ thiếu dinh dưỡng lại dậy thì muộn. Ô nhiễm môi trường và chất lượng thực phẩm cũng ảnh hưởng đến nội tiết. Ngoài ra, việc trẻ tiếp xúc sớm với hình ảnh không lành mạnh từ sách báo và phim ảnh có thể kích thích dậy thì sớm. Trẻ dậy thì sớm có thể gặp nhiều hệ lụy, như phát triển chiều cao nhanh ban đầu nhưng sau đó chậm lại, không đạt chiều cao tối đa. Bên cạnh đó, tâm lý trẻ cũng bị ảnh hưởng và có nguy cơ bị lạm dụng tình dục do chưa biết cách tự bảo vệ bản thân.

Việc phát hiện dậy thì sớm ở trẻ rất quan trọng. Cha mẹ cần tìm hiểu về tình trạng này để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Nếu nghi ngờ trẻ có dấu hiệu dậy thì sớm, nên đưa trẻ đi khám để can thiệp kịp thời. Theo bác sĩ Nguyễn Đăng Khiêm, dậy thì sớm ở bé gái có liên quan đến thừa cân béo phì, do đó, cần đảm bảo chế độ dinh dưỡng cân đối, hạn chế thức ăn nhanh và thực phẩm nhiều đường, béo. Cha mẹ cũng nên giúp trẻ duy trì thói quen tập luyện và kiểm soát cân nặng để ngăn ngừa béo phì.

Bác sĩ Nguyễn Đăng Khiêm tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Xô khuyến cáo rằng bố mẹ nên thường xuyên cho trẻ đi khám sức khỏe định kỳ để theo dõi sự phát triển. Dậy thì sớm ở bé gái có thể dẫn đến nhiều rủi ro như thời gian dậy thì ngắn, tự ti và tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến rối loạn nội tiết tố. Vì vậy, phụ huynh cần lắng nghe và kịp thời hỗ trợ trẻ. Ngoài ra, quan niệm cho rằng uống nhiều sữa gây dậy thì sớm là sai lầm, vì không có bằng chứng nào chứng minh điều này. Việc cắt sữa có thể dẫn đến thiếu hụt canxi, ảnh hưởng đến sức khỏe và chiều cao của trẻ.

Nếu không được điều trị, sự phát triển chiều cao sẽ nhanh chóng kết thúc. Điều trị kịp thời có thể làm chậm quá trình dậy thì, giảm tốc độ tăng trưởng xương và giúp trẻ đạt chiều cao tốt hơn khi trưởng thành. Trẻ gái dậy thì sớm có thể gặp thay đổi về tâm lý, dễ buồn chán, do đó điều trị cũng giúp giảm gánh nặng tâm lý. Cha mẹ cần gần gũi, chia sẻ và hướng dẫn trẻ về chăm sóc sức khỏe, vệ sinh hàng ngày, đặc biệt trong những ngày có kinh nguyệt. Ngoài ra, nên dạy con kiến thức về tình dục và cách tự bảo vệ mình để tránh lạm dụng và mang thai ngoài ý muốn.