"Tuổi thiếu niên làm mẹ: Hệ lụy và tác động"

Sau sự việc bé gái 13 tuổi ở Bắc Giang tự sinh con, báo chí đưa tin về một bé gái 11 tuổi ở Phú Thọ cũng sinh con vào cuối năm 2022. Gia đình cô bé không báo cáo sự việc với chính quyền cho đến khi thông tin lan rộng. Nữ sinh lớp 5 cho biết cô bị một bạn trai lớp 8 làm cho có thai. Những vụ việc này cho thấy tình trạng quan hệ tình dục sớm ở trẻ em đang gia tăng, trong khi kiến thức về giới tính còn thiếu. Điều này phản ánh sự thiếu quan tâm từ gia đình và nhà trường đối với trẻ em. Nhiều nghiên cứu chỉ ra thanh thiếu niên hiện nay có quan hệ tình dục sớm hơn nhưng lại thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản.

Một khảo sát của Bộ Y tế và WHO tại Việt Nam cho thấy tỉ lệ học sinh quan hệ tình dục trước 14 tuổi đã tăng gấp đôi từ 1,45% năm 2013 lên 3,51% năm 2019. Trong số học sinh đã quan hệ, hơn 42% sử dụng bao cao su và 44% áp dụng các biện pháp ngừa thai khác. Một khảo sát của UNICEF năm 2021 cho thấy tỉ lệ nam thanh niên quan hệ tình dục trước 15 tuổi là 0,2%, trong khi ở nữ giới là 0,9%. Đáng chú ý, có 8,9% phụ nữ từ 15-19 tuổi đã quan hệ với bạn tình lớn hơn 10 tuổi. Tình trạng nạo phá thai ở trẻ vị thành niên cũng đáng báo động, chiếm hơn 10% tổng số ca phá thai. Các bác sĩ cảnh báo việc mang thai ở tuổi vị thành niên có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cả mẹ và thai nhi.

Nạo phá thai có thể dẫn đến nguy cơ thủng dạ con và vô sinh. Nếu các em gái kết hôn hoặc sinh con sớm, họ sẽ mất cơ hội học hành, việc làm và thiếu kiến thức chăm sóc con. Trẻ sinh ra từ mẹ vị thành niên có nguy cơ tử vong cao hơn và thường nhẹ cân, suy dinh dưỡng. PGS-TS Trần Thị Tuyết Hạnh cho biết, thanh thiếu niên thường tò mò về tình dục trong giai đoạn dậy thì, nhưng quan hệ tình dục sớm mà không có kiến thức có thể dẫn đến mang thai ngoài ý muốn và bệnh lây truyền qua đường tình dục. Xu hướng này gia tăng do dậy thì sớm ở nhiều thanh thiếu niên.

Đó là một vấn đề y tế công cộng quan trọng, vì nguy cơ cao khi trẻ quan hệ tình dục sớm. PGS Hạnh nhấn mạnh rằng độ tuổi dậy thì hiện nay trung bình từ 10 - 11 tuổi, và trẻ có nhu cầu tìm hiểu về cơ thể cùng giới tính. Do đó, cần giáo dục về giới tính và tình dục an toàn cho trẻ trong độ tuổi này. Bà Lê Thị Kim Dung đề xuất đưa các bài giảng về cơ quan sinh dục, tâm sinh lý và các vấn đề liên quan đến thụ thai, biện pháp ngăn ngừa thụ thai và bệnh lây truyền qua đường tình dục vào chương trình học. Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, nội dung giáo dục giới tính đã được đưa vào chương trình giáo dục phổ thông từ bậc tiểu học và đang xây dựng chương trình giáo dục mầm non mới phù hợp với tâm sinh lý trẻ.

Nhiều chuyên gia cho rằng giáo dục giới tính nên là môn học bắt buộc, thay vì chỉ lồng ghép trong các môn khác. TS Phạm Thị Thúy nhấn mạnh rằng cần dạy giới tính cho trẻ sớm để giúp trẻ biết bảo vệ bản thân và chăm sóc sức khỏe sinh sản. Nếu giáo dục giới tính thiếu sót, có thể dẫn đến tình trạng yêu sớm, quan hệ tình dục không an toàn, và các vấn đề như mang thai ngoài ý muốn. TS Thúy khuyên người lớn nên hướng dẫn trẻ em đúng cách thay vì lo lắng về việc này.