Những điều thú vị trên mâm cỗ Tết miền Nam

Soạn giả Nhâm Hùng, 72 tuổi, là nhà nghiên cứu lịch sử miền Tây Nam Bộ, đã giới thiệu về món ăn đặc trưng trong ngày Tết của vùng này, đặc biệt là mâm cỗ cúng ông bà. Ông nhấn mạnh sự giao thoa văn hóa giữa bốn dân tộc Kinh, Chăm, Hoa, và Khmer ở miền Tây Nam Bộ. Trong mâm cỗ ngày Tết, ngoài món thịt kho trứng, còn có cá lóc nướng trui, cá được người dân bắt từ các ao, mương để dự trữ thực phẩm cho Tết. Sau khi thu hoạch lúa, họ sẽ bắt cá và giữ cá trong khạp, lu để dùng trong ba ngày Tết. Ông Nhâm Hùng cũng cho biết, ăn thịt kho có thể dễ ngán, vì vậy người miền Tây thường ăn thêm cá nướng và cuốn bánh tráng với rau sống đa dạng để cân bằng bữa ăn. Ông cũng lưu ý rằng từ thời khẩn hoang, ông bà ta đã thường ăn rau sống.Rau sống miền Tây không chỉ là món ăn ngon mà còn được coi là vị thuốc phòng và trị bệnh. Các loại rau sống phong phú như diếp cá, xà lách, húng quế, ngò, rau đắng, cát loài, và lá cách rất phổ biến, giúp kích thích tiêu hóa khi ăn kèm với các món ăn khác. Một số món đặc trưng như cá lóc nướng trui cuốn bánh tráng và bánh xèo thường đi kèm với nhiều loại rau. Trong dịp Tết miền Tây, rau sống cũng đóng vai trò quan trọng trong bữa ăn. Ngoài ra, có sự thay đổi trong thói quen ẩm thực ngày nay, khi món thịt kho trứng, vốn là món ăn truyền thống ngày Tết, dần vắng mặt, nhường chỗ cho các món khác, thể hiện sự phát triển của văn hóa ẩm thực vùng miền. Món thịt kho thường được chế biến với nước dừa, góp phần tạo nên hương vị đặc trưng.Thịt kho ngày Tết được chế biến công phu hơn so với ngày thường. Cục thịt có hình dạng vuông, nặng khoảng 200-300 gram và được cột bằng dây lác. Người Nam Bộ thích ăn miếng thịt lớn, vì vậy thịt kho phải thật rệu mới ngon. Thịt được cột chặt để giữ hình dáng vuông vức, đẹp mắt để dâng cúng ông bà. Khi ăn, người ta thường cắt sợi dây lác, dùng đũa xắn thịt và kết hợp với dưa kiệu, dưa giá. Đây chính là điểm làm nên sự hấp dẫn của món thịt kho rệu.Món ăn truyền thống kết hợp giữa chất đạm, chất béo, vị chua ngọt đã có sự biến tấu trong những năm gần đây. Trước đây, người dân thường kho thịt với trứng vịt, nhưng nay đã chuyển sang sử dụng trứng cút và trứng gà. Mặc dù hương vị thịt vẫn còn thơm ngon, nhưng do thay đổi trong chăn nuôi, thịt heo hiện nay không còn giữ được hương vị đặc trưng như trước. Trong dịp Tết miền Tây, ngoài thịt ba rọi, người ta còn dùng giò kho và gân để tạo độ dẻo mềm cho món ăn. Soạn giả Nhâm Hùng nhớ lại nồi thịt kho trứng ngày xưa, với hương thơm quyến rũ, thịt càng để lâu càng thấm vị và mềm rục.Mâm cỗ Tết miền Nam thường bao gồm các món như thịt kho tàu, canh khổ qua, gà luộc, bì cuốn, dưa giá, dưa hành, củ kiệu, cá lóc nướng trui và đĩa rau sống. Để tránh ngán, người ta thường thêm đậu hũ và cá lóc vào món ăn để tạo sự đa dạng. Mâm cỗ Tết hiện nay không chỉ giữ được bản sắc ẩm thực Nam Bộ mà còn thể hiện sự giao thoa văn hóa giữa các vùng miền. Ngoài ra, mâm cỗ Tết miền Trung với 8 kiểu bánh tét và mâm cỗ miền Tây với tiệm bánh bao hổ cũng thu hút sự chú ý trong dịp Tết. Soạn giả Nhâm Hùng cho rằng sự phát triển này là điều đáng mừng cho nền văn hóa ẩm thực nước nhà.